een jongen van 12 wordt in het zwembad geobserveerd met een erectie. Hij heeft een bermuda- zwembroek aan en staat voor iedereen duidelijk zichtbaar aan de rand. Hij wordt als straf 4 weken geschorst. Hoe beoordeel je seksueel gedrag van kinderen en jongeren? Maken we verschillende overwegingen indien de jongen een lage intelligentie heeft? Of wanneer hij al eerder een slachtoffer van misbruik werd? Of wanneer hij zelf eerder misbruik pleegde? Is hij van origine Turks of Nederlands, kijken we dan anders naar zijn gedrag? Gaan we jongens anders beoordelen dan meisjes? 'Buiten de lijnen' biedt een antwoord op vragen van professionals die werken met kwetsbare kinderen en jongeren. Het geeft handvatten om te reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag in situaties die wegens het kind of de context complex zijn. Het is een verdere verdieping en aanvulling van het handboek 'Vlaggensysteem. Reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen en jongeren' (Frans & Franck, Garant, 2010 en 2014). 'Verdieping' verwijst vooral naar de meer kwetsbaar geachte kinderen en jongeren, met name jongeren met een beperking of jongeren die seksueel trauma hebben meegemaakt, naar de ontwikkelingsaspecten 'gender' (sekse, seksuele oriëntatie en seksuele identiteit) en 'cultuur' en de mate waarin ze een invloed hebben op de seksuele ontwikkeling of op de verwachtingen en attitudes van professionals. Daarnaast zijn aanvullingen bij het basisboek 'Vlaggensysteem' opgenomen. Het pedagogisch luik is verder uitgewerkt en is een belangrijk onderdeel. Er zijn aanknopingspunten voor aangepaste relationele en seksuele vorming en begeleiding met de focus op het ontwikkelen van weerbaarheid. Per ontwikkelingsaspect en leeftijdcategorie zijn nieuwe situaties uitgewerkt, voorzien van een tekening en een uitleg op steekkaarten. Er is aandacht voor het beleidaspect bij het gebruik van het Sensoa Vlaggensysteem. Ook naar wetenschappelijke onderbouwing is een verscherping gemaakt: de interventie wordt meer gelinkt naar literatuur over ontwikkeling, over seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik. Ten slotte is ook de Normatieve lijst aangevuld met specifieke voorbeelden vanuit de aspecten beperking, trauma, cultuur en gender, aangevuld met referenties voor de wetenschappelijke verantwoording. Deze box bevat: Handleiding Buiten de lijnen 32 steekkaarten met situaties 4 aanvullende werkkaarten met afbeelding stuurwiel in kleur R/V de criteria overzicht van de vlaggen R/V reactiewijzen R/V de stappen in het protocol checklist criteria R/V (observatiepunten en richtvragen) In een afzonderlijke publicatie kan u de onderbouwing terugvinden: E. Frans, K. De Wilde, K. Janssens, W. Van Berlo & O. Storms, 'Buiten de lijnen; Sensoa Vlaggensysteem voor kinderen en jongeren met bijzondere behoeften: Onderbouwing (ISBN 978-90-441-3396-7).