In Nederland werd in 2015 de uitvoering van drie belangrijke sociale voorzieningen overgedragen aan bijna 400 gemeenten. Steden en dorpen kregen de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg, voor de steun aan sociaal-kwetsbaren, en voor de begeleiding van werklozen naar de arbeidsmarkt. Verder ontvingen vanaf 2018 twintig regio’s de titels krimp-, superkrimp- of anticipeerregio. Meer dan de helft ervan dankt de huidige situatie aan de neergang van hun voorheen rijke ‘grondstoffelijke’ economieën. Kortom: wat is de toekomst van het platteland in tijden van verstedelijking én bij uitgebreide verplichtingen? Ziedaar meteen de uitdagingen aan het hoger en middelbaar beroepsonderwijs. Sinds bijna twintig jaar hebben die instellingen tevens onderzoeks- en innovatiegerichte functies. Uiteraard ook de regionale opleidingencentra en hogescholen. Die werken veelal nauw samen met educatieve, zorg- en andere instellingen in en om kleine steden en dorpen. Negen auteurs bieden in dit themanummer Leerzame krimpregio’s behalve historische en sociaal-ecologische perspectieven ook concrete voorbeelden van praktijkgericht onderzoek. Werk in uitvoering dus bij krachtige leerkringen, met digitale technologie, bij kansen zien en die benutten, onder andere met en voor laaggeletterden, en bij steun aan zelforganisatie op het platteland.