Sociaal gedrag is niet altijd vanzelfsprekend. In de twaalf bijeenkomsten van deze kunstzinnige sociale vaardigheidstraining gaan kinderen in de leeftijd van 10 tot 14 jaar aan de slag met bewegingsoefeningen, verhalen en kunstzinnige opdrachten met als doel hun sociale redzaamheid, sociale weerbaarheid en sociale competentie te versterken.De methodiekbeschrijving is een neerslag van de jarenlange ervaringen met de KICK-training, Kunst In Contact met Kinderen, de theoretische onderbouwing en de effectiviteit ervan. Uitgangspunt is het holistisch ervaringsleren, waarbij de hele mens wordt aangesproken, in zijn denken, voelen en handelen.KICK is zowel geschikt voor leerlingen in het Basisonderwijs vanaf groep 6 en de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs, als leerlingen in het Speciaal onderwijs. KICK is geen protocol, maar een levendige methodiek, ontwikkeld in de praktijk door Thea Giesen, orthopedagoog en Marijke de Mare, kunstzinnig therapeut. Het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg Hogeschool Leiden heeft zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek verricht naar het effect van KICK, met bemoedigende resultaten. Voorwoord 9 Samenvatting 11 Leeswijzer 13 1 In ieder mens schuilt een kunstenaar 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Sociaal-emotionele competenties als levensvaardigheden 18 1.3 Mensbeeld en theoretische verantwoording van KICK 20 1.4 Kunst als brug tussen denken en doen, zijn en worden, verleden en toekomst 29 1.5 KICK in relatie tot andere sociale vaardigheidstrainingen 32 2 De doelgroep 35 2.1 Keuze en verantwoording doelgroepen 35 2.2 Casuïstiek externaliserende en internaliserende problemen 37 2.3 Indicaties en contra-indicatie voor deelname aan KICK 39 3 De opzet van de KICK-training 43 3.1 De ruimte 43 3.2 De werkwijze 43 3.3 De begeleiding en de attitude van de KICK-trainers 46 4 Het bronnenboek 51 4.1 Inleiding 51 4.2 Verantwoording 52 4.3 Beeldende verhalen vertellen 52 4.4 De zeven levensprocessen in het kunstzinnige werk in de KICK-training 53 4.5 Impressief en expressief werken 56 4.6 Materialen en technieken 57 4.7 Thema’s en opdrachten in twaalf bijeenkomsten 59 ‘Juf, ik ben een kunstenaar’. Handboek voor een kunstzinnige sociale vaardigheidstraining. Thea Giesen en Marijke de Mare ISBN 978 90 8850 572 0 NUR 775 © 2015 T. Giesen en M. de Mare / B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam 5 Onderzoek naar het effect van KICK in het onderwijs 133 5.1 Inleiding 133 5.2 De gebruikte gedragsindicatorenlijst 134 5.3 Werkwijze 136 5.4 Resultaten 138 5.5 Discussie 153 6 KICK in de verstandelijke gehandicaptenzorg (VGZ) 157 6.1 Inleiding 157 6.2 KICK met jongvolwassenen met een verstandelijke beperking 158 7 Evaluatie 165 7.1 De terugblik 165 7.2 De vooruitblik 169 Dankwoord 173