De bezettingsgeschiedenis van het Genootschap Amstelodamum 1940-1945
Omschrijving
Terugblik van het historische Genootschap Amstelodamum op het eigen functioneren tijdens de bezetting. Bevat een facsimile heruitgave van de veel geraadpleegde Kroniek van Amsterdam over de jaren 1940-1945 (gepubliceerd 1948). De Tweede Wereldoorlog was voor Nederland niet alleen een oorlog, maar vooral ook
een jarenlange bezetting. In de jaren na 1940 werd het Nederlandse Jodendom grotendeels
vernietigd en aan talloos velen onherstelbaar leed toegebracht. Ook 75 jaar later, bij de viering van een bevrijding die alleen de oudste generaties zich nog herinneren, zijn de wonden die toen werden geslagen nog altijd niet geheeld. Zeker niet in Amsterdam, een stad die het bijzonder zwaar te verduren kreeg. Anders dan in Rotterdam was het hier geen bombardement dat de diepste sporen
trok, maar de Jodenvervolging.
Een van de toonaangevende verenigingen in de hoofdstad was in die tijd het in 1900 opgerichte historische Genootschap Amstelodamum. Met de liefde voor het historische Amsterdam als bindmiddel bekommerden zo’n duizend Amsterdammers van naam en faam – onder wie vele Joden – zich ook na de inval van de Duitsers in woord en geschrift om het welzijn van hun stad.
Met Voorzichtig manoeuvreren legt oudvoorzitter Willem van Bennekom getuigenis
en verantwoording af van de manier waarop het toenmalige bestuur van Amstelodamum geprobeerd heeft de nazi’s en hun helpers het hoofd te bieden. Uitvoerig gedocumenteerd en met deels nog niet gepubliceerde foto’s biedt deze uitgave een scherpe kijk op een tijd waaraan de herinnering langzamerhand dreigt te vervagen. De in het boek opgenomen herdruk van de kroniek die Amstelodamum in de oorlogsjaren bijhield – een verslag van dag tot dag van kleine en
grote, soms gruwelijke gebeurtenissen – draagt daaraan sterk bij. De bezetting als dagelijkse realiteit was ook voor het chique Genootschap Amstelodamum veel complexer dan het zwart-witte beeld dat uit veel publicaties over de Tweede Wereldoorlog naar voren komt. In het boek ‘Voorzichtig manoeuvreren’. De bezettingsgeschiedenis van het Genootschap Amstelodamum 1940-1945 komt die dagelijkse realiteit heel dichtbij. Dat is te danken aan de even invoelende als kritische tekst, de deels nooit eerder gepubliceerde foto’s en de originele oorlogskroniek uit 1948, die als facsimile is opgenomen.
Verdient de manier waarop Amstelodamum de oorlog is doorgekomen de lovende woorden die koningin Wilhelmina in 1946 aan Amsterdam toekende: ‘heldhaftig, vastberaden, barmhartig’? Het cynische, korte antwoord luidt: natuurlijk niet. Evenmin als de stad zelf overigens. Een meer genuanceerd antwoord is dat het bestuur van het Genootschap steeds heeft geprobeerd zo zorgvuldig mogelijk te handelen. Voorzichtigheid was en bleef de leidraad, ook toen na enkele jaren de ‘tweegezichtenhouding’ bepalend werd: naar buiten toe volgzaam, achter de schermen waar mogelijk ongehoorzaam aan de bezetter. Inhoudsopgave
Voorwoord
Deel een: ‘Voorzichtig manoeuvreren’
Inleiding
1 Vooroorlogs Amstelodamum
‘Van levende menschen’
Geen politiek
Wie en hoe?
Een club van liefhebbers
Distinctie en diversiteit
Van en voor de elite?
Amstelodamum en de Joden
Twee markante persoonlijkheden
De affaire-Boelen
Voorbereid?
2 De bezetting 1940-1942: onwillig in de pas
Doorgaan of niet
Splendid isolation
Publicaties en censuur
In de pas
Op zoek naar een andere houding
Ambtenarenverzet of verzet van ambtenaren?
Voûte versus De Vlugt
De Heemkundecommissie
Verordening 199/1941 en haar gevolgen
3 De bezetting 1942-1945: steeds wat dwarser
Naar de vernietiging van het Nederlandse Jodendom
De Kultuurkamer
Het Persgilde: een langzaam nee
Op weg naar het eind
De Vechtexcursies
Amstelodamum tijdens de Hongerwinter
Zorg voor de monumenten
Persoonlijk wel en wee
4 Verwerking
Na de bevrijding: het wat en het hoe
Doorgaan na de oorlog: ‘restauratie’
Doorgaan: de details
Naar het Paleis
Teruggekeerden en opgedokenen
‘Foute’ leden
Twee strafzaken
Een denkbeeldige monologue intérieur
De naoorlogse Kroniek: plaats en betekenis
De Kroniek naar inhoud bezien
De Kroniek: evaluatie
5 Conclusies
Deel twee: Kroniek van Amsterdam 1940-1945
Facsimile Kroniek van Amsterdam over de jaren 1940-1945 samengesteld door J.F.M. Den Boer en S. Duparc, Amsterdam 1948
Facsimile Aanvulling op de Kroniek van Amsterdam over de jaren 1940-1945
Verantwoording en dank
Over de auteur / Beeldredactie
Noten
Bibliografie
Register
Ik heb een vraag over het boek: ‘‘Voorzichtig manoeuvreren’ - Bennekom, Willem van’.
Vul het onderstaande formulier in.
We zullen zo spoedig mogelijk antwoorden.