‘Ik wil het wel, natuurlijk, maar hoe moet dat nou in zo’n grote groep? Dat lukt toch niet binnen dit systeem?’ Een hartenkreet van menig leraar die passend onderwijs wil geven. Leraren willen het beste voor ieder kind, maar hoe doe je dat en wat is het beste? Wat de verwezenlijking van ‘passend onderwijs’ misschien wel het meest in de weg staat, is het ontbreken van een goed beeld van waar we mee te maken hebben: de leerling en de leraar als levende mensen, als subjecten, met ieder zijn eigen intenties en ervaringen die niet zomaar te modelleren zijn met methoden en procedures. Het zijn de mensen die het doen, hoe zij denken en wat zij voor elkaar mogelijk maken. Arie en Edith de Bruin laten zich leiden door de ideeën van Janusz Korczak, grondlegger van de rechten van het kind. Zij laten de lezer op verrassende wijze kijken naar kinderen die soms niet in het systeem van ons regulier onderwijs passen, maar daar toch een plek verdienen om tot hun recht te kunnen komen. Met deze blik van Korczak kijken de schrijvers naar de verlegenheid die ‘passend onderwijs’ in ons land nog steeds kent en laten zien dat dat niet hoeft. Het kan anders door anders te kijken en te luisteren naar je leerlingen. Met de vele, mooie voorbeelden uit de dagelijkse onderwijspraktijk houden de auteurs op een innemende wijze de lezer een spiegel voor met de vraag om anders te kijken en te luisteren. Dit met een grote kans dat je een ander kind ziet. Voorwoord 7 1 Wie moet er passen? 9 1.1 Birgit 11 1.2 Tijn 11 1.3 Itzchak 12 2 Passend onderwijs en de actualiteit van Korczak 15 3 Het kind: een mens zoals jij 23 3.1 Als ik weer klein ben 23 3.2 Geen object, maar subject 24 3.3 Een écht mens 27 3.4 Het recht van het kind te zijn wie het is 33 3.6 Rechten van het kind 43 4 De leraar als opvoeder 47 4.1 Wie niet van kinderen houdt, kan ze niet opvoeden 47 4.2 Kijken en luisteren 51 4.3 De leraar als rolmodel 54 4.4 De leraar: een gids die beleefd jouw vragen beantwoordt 57 4.5 De leraar: psycholoog en verpleegkundige 61 4.6 De leraar: advocaat en pleitbezorger 63 4.7 En de didacticus dan? 67 5 Waarom laten ze ons wachten? 71 5.1 Leren voor later 71 5.2 De school als gemeenschap 77 5.3 Participatie, niet voor spek en bonen 82 5.4 Verantwoordelijkheid en zelfdiscipline 84 5.5 Kinderen: leerlingen of medewerkers? 85 6 Passend onderwijs 87 6.1 Wie moet er passen? 87 6.2 Korczak in de school van nu 88 6.3 Hoe doe je dat? 90 6.4 Gelukkig worden en gelukkig zijn 98 Geraadpleegde literatuur 103 Bijlagen 1. Janusz Korczak, zijn leven en werk 109 2. Rechten van het kind 113 3. Meester, mag ik ook iets zeggen? 117 4. Over de Janusz Korczak Stichting 121 Nawoord 123 Over de auteurs 125