Leidinggeven in het onderwijs voelt soms aan als lopen door mul zand. Leidinggevenden hebben te maken met complexe situaties en moeten het hoofd bieden aan lastige omstandigheden. Meer dan eens hebben ze daar niet of nauwelijks invloed op. Hoe meer aandacht ze geven aan het zand dat op hun pad ligt, hoe minder oog ze hebben voor de omgeving en hoe meer negatieve energie er vrijkomt. Misschien is dat een van de belangrijkste oorzaken van het landelijk tekort aan schoolleiders dat op dit moment zelfs hoger is dan het lerarentekort. Waar leidinggevenden wél invloed op hebben, is hoe ze omgaan met het zand waar ze doorheen moeten. Actief en praktisch aan de slag gaan met wat ze op hun pad tegenkomen zorgt voor positieve energie. De stapstenen in dit boek helpen daarbij. De stapstenen zijn gegroepeerd rond een aantal belangrijke thema’s die antwoord geven op de waarom- en waartoe-vraag (collectieve ambitie), de hoe-vraag (met moed) en de wat-vraag (aan de slag met je mensen en aan de slag met jezelf). De stapstenen leggen steeds een link met de volgende acht aspecten, die in deel 2 van het boek aan de hand van een visual worden uitgewerkt: * Collectieve ambitie * Inspireren * Communiceren * Duidelijk zijn over resultaat en feedback geven * Assertief optreden * Hitteschild zijn * Een gezaghebbende, maar dienende en bescheiden attitude * Sturen op flow De thema’s en de bijbehorende stapstenen geven de leidinggevende vaste grond en daarmee stevigheid onder de voeten. Daardoor kan hij meer oog hebben voor de omgeving en van beslissende betekenis zijn voor mensen die daar werken! De auteurs van dit boek hebben allemaal ruime ervaring vanuit verschillende rollen in het onderwijs. Ze houden van onderwijs en van de mensen die in het onderwijs werken. Als trainers en coaches zijn ze dagelijks aan het werk met leidinggevenden in het onderwijs. Inleiding Leidinggeven in het onderwijs is als lopen door mul zand 9 Hoofdstuk 1 Leidinggeven in het onderwijs 15 Hoofdstuk 2 Collectieve ambitie 23 Stapsteen 1: Urgentie creëren vanuit ambitie 27 Stapsteen 2: Focussen en prioriteren 30 Stapsteen 3: Hitteschild zijn 34 Stapsteen 4: Inspireren op de collectieve ambitie 37 Hoofdstuk 3 Moed 43 Stapsteen 5: Moed om in de spiegel te kijken 48 Stapsteen 6: Visie geeft moed 50 Stapsteen 7: Morele moed 53 Stapsteen 8: Moed om je angst in de ogen te kijken 55 Hoofdstuk 4 Aan de slag met je mensen 57 Stapsteen 9: Luisteren, luisteren, luisteren 62 Stapsteen 10: Er zijn 64 Stapsteen 11: Ken je mensen en durf te differentiëren 69 Stapsteen 12: Participeren en participatie bevorderen 71 Hoofdstuk 5 Aan de slag met jezelf 75 Gebruiksaanwijzing bij de stapstenen 75 Acht aspecten van leiderschap 79 Aspect 1 – Collectieve ambitie 80 Aspect 2 – Inspireren 85 Aspect 3 – Communiceren 90 Aspect 4 – Duidelijk zijn over resultaat en feedback geven 95 Aspect 5 – Assertief optreden 102 Aspect 6 – Hitteschild zijn 109 Aspect 7 – Een gezaghebbende, maar dienende en bescheiden attitude 114 Aspect 8 – Sturen op flow 119 Literatuur 125 Nawoord 127 Over de auteurs 129