‘Alle mensen worden met gelijke rechten geboren,’ aldus de Verklaring van de rechten van de mens en van de burger uit 1795. Het manifest was bijzonder, want van gelijke rechten was in de samenleving van toen geen enkele sprake. De gereformeerde religie was de heersende godsdienst. Homoseksuelen werden vervolgd en gedood. Vrouwen waren ondergeschikt aan hun man. Op Nederlands grondgebied waren weliswaar geen slaven, maar in de bezittingen overzee waren ze een normaal verschijnsel. Welke rechten hadden de Nederlanders toen? En hoe was Nederland georganiseerd? Het zijn vragen over tijden en situaties die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Van een ‘Nederlands gevoel’ was vijf eeuwen geen sprake, simpelweg omdat de inwoners van al die straatjes niets gemeenschappelijks hadden. Maar dat veranderde in de tweede helft van de vijftiende eeuw. Het was het voorzichtige begin van een nieuwe staat waaruit het huidige Nederland voortkwam. In een voortdurende wisselwerking hebben staat en inwoners elkaar sindsdien beïnvloed en is de democratische samenleving van nu gegroeid. In Vijf eeuwen Nederland wordt de ontwikkeling van vijf eeuwen burgerschap verteld aan de hand van documenten uit het Nationaal Archief en persoonlijke verhalen die uit de archieven opgedolven zijn.