Dit boek is een pleidooi om de puur medische kijk op chronische pijn te overstijgen. Een werkboek vol nieuwe inzichten en handvatten dat zowel patiënten als zorgverleners hoop en perspectief biedt. Jarenlang zag dokter Leen Vermeulen patiënten met chronische pijn van specialist naar specialist hollen. In Je pijn te lijf pleit ze om daarmee te stoppen en de puur biomedische kijk te overstijgen. Ze legt je uit hoe je lichaam en je brein pijn maken. Ze leert je dat pijn niet altijd weefselschade betekent. Ze gaat dieper in op psychosociale factoren die aanhoudende pijn beïnvloeden: stress, leef- en werkomstandigheden, gedrag, herinneringen, gedachten en emoties. Zo ontmaskert ze ‘chronische pijn’. Want wat een persoonlijk probleem lijkt, is veeleer een maatschappelijk alarmsignaal dat een collectieve en beleidsmatige aanpak vraagt. De ratrace van onze prestatiemaatschappij houdt mensen vaak ongewild chronisch ziek en sluit hen uit het actieve leven uit. Dit boek is een pleidooi voor een positieve, inclusieve wereld met minder pijn. Een werkboek vol nieuwe inzichten en handvatten dat zowel patiënten als zorgverleners hoop en perspectief biedt.
Met een voorwoord van Janneke Ronse en een nawoord van Koen Van Boxem
Met illustraties van Judith Vanistendael Voorwoord 11
Inleiding 13
1. Pijn 16
Waarom plots pijn optreedt 17
Ons pijnsysteem 18
Het pijnsysteem aan het werk bij plotse pijn 20
Het pijnsysteem aan het werk bij chronische pijn 24
De rookmelder 24
2. Het brein en de pijn 28
Twee kaarten in ons brein 29
Hoe ons brein beslist of een gevaarsignaal
wordt omgezet in pijn 30
Het lichtje van de benzinetank 32
Weefselschade en chronische pijn 33
Stress, spierspanning en chronische pijn 34
De volumeknop van de sensitisatie 36
De wisselende waakzaamheid van het pijnsysteem 37
3. Onze breinmatrix 40
De onderdelen van de breinmatrix 41
De breinmatrix: een hersenorkest 42
Hoe aandacht, gedachten, gedrag, emoties
en geheugen de pijnmelodie beïnvloeden 43
Context en pijn 48
4. Beweeg met dat lijf! 52
Het wondermedicijn 53
Ja, maar wat als ik pijn heb? 54
Ja, maar wat als bewegen pijn doet? 54
Bewegen kan de pijn ook verminderen 55
Tien spelregels bij het bewegen 56
5. Hoe onze gedachten pijn kunnen veranderen 60
Het halfvolle flesje 61
Automatische gedachten 62
In de ban van onze gedachten 64
De vijf G’s: Gebeurtenis, Gedachte, Gevoel,
Gedrag en Gevolg 65
6. Hoe ons gedrag pijn kan veranderen 68
Weten waarom we doen wat we doen 70
Moeten of willen 71
Ja, maar ik heb pijn 73
Pijn vermijden of verdringen 73
Gevangen aan de pijnketting? 74
7. De rol van stress 78
De leeuw en de okapi 79
Wanneer stress blijft duren 80
Stress en ons brein 80
Hoe we stressreacties tot bedaren brengen 82
8. Sociale factoren en pijn 88
Sociale interacties en pijn 89
Pijn uiten en de reactie erop 89
Lotgenoten ontmoeten 90
De relatie tussen arts en patiënt 92
9. Waar met oogkleppen naar pijn kijken toe leidt 96
Als de zorg een koopwaar wordt 98
Alleen het biologische of ook het psychosociale? 99
De eerste lijn als basis van de zorg 100
10. Zieke werknemers en pijn 102
Citroenloopbanen en pijn 104
Een ontslagmachine genaamd ‘re-integratietraject’ 105
Het zou ook anders kunnen 106
11. Wat moed geeft en hoop 110
Gevaarlijke leeuwen zijn soms alleen maar geeuwende poezen 110
Je kunt afstand nemen van je gedachten,
je valt er niet mee samen 111
Vervang ‘maar’ door ‘en’ en ‘moeten’ door ‘willen’ 111
Positieve gedachten maken zichzelf waar 111
Neem je leven zelf in handen 111
Er is altijd iets waarop je fier kunt zijn of
waarvan je kunt genieten 112
Je ademhaling en verbeelding heb je altijd bij 112
Je bent oké, ook al draag je een rugzak 112
Je staat er nooit alleen voor 113
Samen veranderen we de wereld 114
Tot slot 117
Nawoord 118
Dank 119
Verklarende woordenlijst 120
Literatuurlijst 122