Het meerstemmige geluid van stilte in opvoeding en onderwijs Stilte loopt als een rode draad door de geschiedenis van de school. In de voorbije eeuwen hebben talloze leerkrachten kinderen aangespoord om stil te zijn en verschenen er vele publicaties waarin pedagogische auteurs reflecteerden over de waarde van stilte voor het onderwijs. In dit boek verkent Pieter Verstraete aan de hand van niet eerder ontgonnen archiefmateriaal de geschiedenis van de pedagogische betekenis van stilte. Heb je altijd al willen weten waar de voorliefde voor klassikale stilte vandaan komt? Vraag je je af waarom we vandaag in stilte leren lezen en of dat altijd zo was? Wil je weten hoe stille en verlegen leerlingen vroeger werden behandeld? Of ben je benieuwd waarom Maria Montessori stiltelesjes zo belangrijk vond? In dit boek maak je op een boeiende manier kennis met het meerstemmige geluid van stilte in de geschiedenis van opvoeding en onderwijs. Stilte loopt als een rode draad door de geschiedenis van de school. In de voorbije eeuwen hebben talloze leerkrachten kinderen aangespoord om stil te zijn en verschenen er vele publicaties waarin pedagogische auteurs reflecteerden over de waarde van stilte voor het onderwijs. In dit boek verkent Pieter Verstraete aan de hand van niet eerder ontgonnen archiefmateriaal de geschiedenis van de pedagogische betekenis van stilte. Heb je altijd al willen weten waar de voorliefde voor klassikale stilte vandaan komt? Vraag je je af waarom we vandaag in stilte leren lezen en of dat altijd zo was? Wil je weten hoe stille en verlegen leerlingen vroeger werden behandeld? Of ben je benieuwd waarom Maria Montessori stiltelesjes zo belangrijk vond? In dit boek maak je op een boeiende manier kennis met het meerstemmige geluid van stilte in de geschiedenis van opvoeding en onderwijs. Voorwoord Inleiding: Luisteren naar stilte in de geschiedenis van opvoeding en onderwijs 1. Stiltepraktijken in opvoeding en onderwijs 2. Onderzoek naar stilte in hedendaagse pedagogische praktijken 3. Een kritische kijk op bestaande geschiedenissen van stilte 4. Naar een geschiedenis van stilte op school en in de klas 5. Het stille zelf, voorbeeldige Bobby en de geschiedenis als megafoon Hoofdstuk 1: De opkomst van klassikale stilte 1. “Hij schreeuwt gelijck een mager swijn, dat terstond gekeelt moet zijn” 2. Geluiden en stilte in het werk van Jean-Baptiste de la Salle 3. Slaafse stilte en menslievende vrijheid 4. Over betamelijke, gepaste, goede, werktuiglijke, liefelijke of heilzame stilte 5. Een les in stilte voor de allerkleinsten Hoofdstuk 2: De herontdekking van stilte door Maria Montessori 1. Een schreeuw om leven van het pasgeboren kind 2. Stilte, discipline en het lawaai van vallende stoelen 3. Stilteoefeningen, fluisterstemmen en gecontroleerde beweeglijkheid 4. Het belang van stilte voor (de opleiding van) leerkrachten 5. “Als we de stilte willen bereiken, dan moeten we ze onderwijzen” 6. Door de stilte naar een nieuwe wereld Hoofdstuk 3: Het stille kind en het luide zelf 1. Stilte en verlegenheid 2. Dictees, examenvragen en observatielessen: de alomtegenwoordigheid van verlegen kinderen in de klas 3. De stem van een achttiende-eeuwse Timidus: “Ik ben niet gek!” 4. Van goede en kwade naar normale en abnormale verlegenheid 5. Het sociaal-darwinisme en de luidruchtige strijd om het bestaan 6. Het succesvolle zelf, de persoonlijkheidscultuur en de oorlog tegen verlegenheid 7. Maria Montessori, zelfopvoeding en verlegenheid als monstruositeit Hoofdstuk 4: Stillezen en het kind als open boek 1. De kunst van het hardop lezen 2. Stille efficiëntie en de economisering van het onderwijs 3. De opkomst van het stillezen in de Lage Landen 4. Stilleestesten en de roep om verantwoorde selectie 5. Kritische geluiden en de triomf van het stillezen Epiloog: Stilte, het oplaadbare zelf en de richting van onze toekomst Noten Referentielijst